Chưa thấy tài liệu nào nói cây dafabet com có mặt trên đất Thanh Chương từ lúc nào. Chỉ biết ỏ Thanh Chương có nhiều dafabet com lắm, dafabet com tập trung phần lớn ở vùng hữu ngạn sông Lam, mà chủ yếu là các xã Cát Văn, Thanh Nho.
Cây dafabet com tiếng địa phương còn gọi là cây Mui hay cây dafabet com đen. điều này phân biệt và khác với một số nơi còn gọi loại dafabet com trắng, hay quả đèn, quả nến cũng là quả dafabet com. Loại này khi chín vỏ có màu xanh pha vàng, vị hơi chua, ở Thanh Chương cũng có.
dafabet com thuộc loại cây thân gỗ, thường cao tới 30 - 40 m, có những cây lớn đưòng kính 2-3 người ôm không xuể, vỏ dày, chóng lớn. Những cây dafabet com già cưa ra đem ngâm nưốc một thời gian để làm ván, gỗ khá tốt. Còn cây dafabet com dại trong rừng, quả cũng ăn được, gọi là dafabet com hồng.
Quả dafabet com là đặc sản của dân Thanh Chương. dafabet com được chế biến bằng nhiều cách om tươi, phơi khô, nấu mặn...
Không phải cây dafabet com nào cũng cho quả ngon. Có loại bị sần (hăng đèn), có loại vị chát, có loại mỏng vỏ. Quả dafabet com ngon là loại quả không sâu bệnh, có màu vỏ đen, có lớp màng mỏng như phấn trắng bên ngoài, dày cùi, lấy móng tay kháy lớp vỏ đen bên ngoài thì cùi có màu xanh pha vàng. Có những cây dafabet com to, mỗi vụ cho ba, bốn tạ quả.
dafabet com om: Người ta đun nước sôi để nguội bớt đến mức nhất định. Khi mua dafabet com, người ta thưòng hỏi chủ xem có cần nước nóng không. Vì có loại cần om trong nước nóng 80-85 độ, nhưng có loại chỉ cần 50-60 độ. đổ dafabet com vào, sau ít phút, người nội trợ thăm xem nó chín chưa, quả nào mềm tức là đã chín. Nếu chín là chọn và bốc ra, không để dafabet com ngâm lâu, dễ nát. Để ăn với dafabet com om, ngưòi ta thường có mấy món đi kèm: Mui - Măng - Quao - Khế. Quả Quao được nướng chín, cắt thành miếng nhỏ, măng chọn loại măng tre, cắt mỏng, luộc kỹ. Ngoài ra còn giá sống, rau thơm. Thưòng dafabet com om được ăn với lá sài đất, ba giót, kể cả lá dafabet com non.
Tất cả sẽ không ngon nếu không có món nưốc hãm, dân quê gọi là chẻo. Chẻo là vừng lạc cho vào nước tương ngon, bỏ thêm ít mật, mì chính, ớt. Nước hãm phải có vị vừa mặn, ngọt, vừa thơm, bùi, cay tùy thích.
dafabet com om cũng có thể bóc ra, xào mỡ, gia vị ít tỏi, muối, tiêu. Các cụ ngày xưa còn kỹ tính, chặt hạt dafabet com, lấy phần nhân phía trong. Cái nhân ấy béo ngậy, phi với hành, mỡ rồi mối cho dafabet com và gia vị vào, xào kỹ. Thứ này để ăn với cơm.
dafabet com om chín mềm rồi cũng có thể bỏ vào ít muối đun sôi cho ngấm đủ độ mặn là dùng ăn ngay được. Nếu nhiều, ngưòi ta có thể cho cả dafabet com, cả nước ấy vào vại sành, để dùng dần trong cả năm. Chỉ cần dăm quả dafabet com mặn ấy có thể ăn bát cơm sáng ngon lành.
dafabet com om xong, người ta cũng có thể bóc ra, đem phơi nắng. Khi đã khô, cất vào vại sành hoặc túi ni lông, dùng dần. Trưóc khi nấu, ngưòi ta ngâm dafabet com vào nước hẩm trong vài chục phút. Có thể xào thứ dafabet com khô ấy với thịt ba chỉ thì khi ăn, ngưòi ta thường thích ăn quả dafabet com hơn miếng thịt.
Lại có cách rửa sạch dafabet com, ráo nước thì bỏ vô vò tương, quả dafabet com sẽ chín dần, vừa bùi, vừa mặn, để dùng quanh năm.
Khi ngưòi ta lo ngại về an toàn, vệ sinh thực phẩm thì quả dafabet com Thanh Chương lại "lên ngôi". dafabet com là hàng sạch, quả sạch, dễ chế biến, khoái khẩu. Hiện nay Thanh Chương đã và đang chăm sóc, gìn giữ cây dafabet com để giữ lại đặc sản có giá trị của quê hương, đồng thòi phát triển theo hướng hàng hoá, đem giống dafabet com ghép, cây thấp, dễ hái quả, năng suất cao, thích hợp với nhiều vùng đất để làm hàng hóa.
Đậu Đình Cường
Cán bộ BQL Khu BTTN Pù Hoạt
